Jak dbać o skórę w trakcie terapii onkologicznej?

Najczęściej występujące choroby skóry w trakcie leczenia onkologicznego

W trakcie leczenia onkologicznego skóra narażona jest na wiele niepożądanych powikłań. Przed rozpoczęciem terapii onkologicznych należy poinformować lekarza onkologa o:

• reakcjach alergicznych na przyjmowane leki w przeszłości (w szczególności ciężkie reakcje polekowe),
• występowaniu chorób skóry (łuszczyca czy choroby alergiczne ),
• występowaniu częstych infekcji skóry. 

Są to bardzo ważne informacje, ponieważ w trakcie leczenia onkologicznego choroby mogą nawrócić lub nasilić swoje działanie.

Świąd skóry, w przypadku tej choroby bardzo ważna jest odpowiednia higiena skóry:

• mycie skóry za pomocą syndetów o 5,5 pH dla skóry atopowej 
• prysznic w temperaturze około 33-34 stopni Celsjusza przez 10-15 minut
• kąpiel kojąca, z użyciem dedykowanych dla niej emolientów zawierających  m.in. substancje przeciwświądowe i łagodzące,
• nawilżanie skóry emolientami z substancjami przeciwświądowymi. Ważne jest, aby emolienty miały właściwości nawilżające i posiadały formę liposomalną. 

W przypadku silnych odczuć świądu, należy poprosić o przepisanie przez lekarza prowadzącego leków przeciwhistaminowych.
Świąd skóry może być objawem konkretnych jednostek chorobowych takich jak: świerzbiączka guzkowa, wypryski, pokrzywka, liszaj płaski, pemfigoid, pojawia się u pacjentów leczonych metodą immunoterapii.


Suchość skóry jest to bardzo częsta dolegliwość zaobserwowana u całej populacji. Szczególną uwagę musimy zwrócić na preparaty, którymi wykonujemy codzienne zabiegi pielęgnacyjne. Muszą to być profesjonalne kosmetyki do skóry atopowej, które zawierają: 

• ceramidy, NNKT (oleje: lniane, z wiesiołka, kwasy omega 3-6-9) 
• NMF= humektanty: kwas hialuronowy, gliceryna: wyciąg z lukrecji , mocznik, pantenol
• składniki regenerujące i przeciwbakteryjne: miód manuka, mannoza, masło shea.

Suchość spojówek i śluzówek to dolegliwość, która występuje stosunkowo rzadko. Pomocne w przezwyciężeniu dolegliwości mogą być:

• sztuczne łzy
• płukania olejem lnianym i kwiatem malwy
• oleje do jamy ustnej
• sztuczna ślina
• bezbiałkowy dializat z krwi cieląt w postaci pasty dentystycznej.
   

·    Zmiany na skórze związane z przesuszeniem i podrażnieniem – występujące zwykle w trakcie 4-12 tygodnia terapii. Podstawą leczenia jest natłuszczanie skóry, głównie rąk, stosowanie kremów nawilżających. W przypadku zapalenia wałów paznokciowych, pacjent powinien skonsultować zmiany z lekarzem. 

·    Zespół ręka-stopa występujący w trakcie leczenia m.in. terapią celowaną. Charakterystyczne objawy to: zaburzenie czucia, rumień, ból, obrzęk, pęcherze, nadżerki, modzele. Pojawiają się one w miejscach nacisku, więc do najważniejszych zaleceń należą:

• unikanie wysokich temperatur i urazów mechanicznych 
• noszenie bawełnianych skarpet/rękawiczek 
• częste natłuszczanie rąk i stóp
• delikatne zabiegi pielęgnacyjne
• noszenie luźnych i wygodnych butów
• przy nasileniu objawów - konsultacja z onkologiem i dermatologiem
• Uwaga! Wykonywane codziennie czynności z narażeniem skóry rąk na zabrudzenie powinny być wykonywane w rękawiczkach! 

Na etapie, kiedy pacjent nie ma jeszcze niepokojących objawów warto stosować kremy złuszczające i nawilżające, w których skład wchodzi: mocznik, kwas salicylowy, mleczan amonu, kwas mlekowy.

·    Łysienie – każdy przypadek jest rozpatrywany indywidualnie, w zależności od stanu zdrowia pacjenta i wcześniejszych chorób powiązanych z wypadaniem włosów. W przypadku każdego pacjenta mechanizm łysienia może być inny. Moment rozpoczęcia leczenia powinien być każdorazowo skonsultowany z lekarzem.

·    Zapalenie skóry wywołane radioterapią jest to choroba skóry występująca u chorych poddawanych radioterapii. W zależności od długości jej trwania, stawianych dawek a także lokalizacji, pacjentowi towarzyszą różne objawy. W przypadku jeśli objawy są nasilone, powinny zostać skonsultowane z lekarzem radioterapeutą. Pacjenci, którzy byli kiedykolwiek poddawani radioterapii, powinni zostać poddani długotrwałemu nadzorowi dermatologicznemu w związku z możliwością pojawienia się raków skóry. 

W trakcie trwania terapii pacjenci powinni stosować: 

• krem z dimetikonem 
• emolienty 
• składniki przyśpieszające gojenie ran: związki srebra
• w stanie ostrym - maści zawierające glikokortykosterydy o wysokiej mocy działania.

Kiedy informować onkologa lub dermatologa?

Pacjent powinien skonsultować dolegliwości w momencie:

• wystąpienia wysypki na powierzchni powyżej 10% naszego ciała
•  wystąpienia nadżerek/pęcherzyków i pęcherzy na śluzówkach
• wystąpienia gorączki i zmian skórnych
• wystąpienia objawów zakażenia bakteryjnego 
• każdej innej niepokojącej chorego zmiany.

Artykuł Sponsorowany - Akademia Czerniaka 

Konsultacja merytoryczna: 
prof. nadzw. dr hab. n med. Grażyna Kamińska-Winciorek, specjalista dermatolog-wenerolog,
kierownik Zespołu ds. Raka i Czerniaka Skóry w Narodowym Instytucie Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – Państwowym Instytucie Badawczym, Oddział w Gliwicach.